Hen phế quản cấp

HEN CẤP

CHẨN ĐOÁN

1. Xác định các yếu tố gây khởi phát, chế độ dùng steroids và ddasp ứng với điều trị

2. Hỏi về cách dùng thuốc xịt, cơn hen trước đó, vào viện và dùng thuốc như nào.

3. Nguy cơ hen nặng có thể gây tử vong

- Trước đó có phải nằm ICU

- Cơn hen cấp trong tháng này dù có dùng steroids

- ≥3 3 lần cấp cứu, or ≥2 lần nhập viện/năm

- Suy giảm tri giác trong cơn hen nặng

- Nghiện thuốc lá hoặc rượu, bệnh tâm thần, điều kiện kinh tế kém.

- Có dị ứng thức ăn, béo phì, bệnh phổi mạn, bệnh tim mạch.

4. Đánh giá mức độ nặng trước khi cho dùng khí dung

- Cơn hen nặng khi có bất kỳ yếu tố nào dưới đây

+ Không thể nói hoàn chỉnh 1 câu trong 1 lần thở

+ Thở ≥25 l/min

+ Nhịp tim ≥110 beats/min

+ lưu lượng đỉnh thở ra (PEF) hoặc thể tích khí thở ra tối đa trong 1 s (FEV 1 ) 33–50% hoặc dưới mức dự đoán

- Nguy cơ đe dọa tính mạng khi có bất kỳ yếu tố sau

+ Lồng ngực không di động, tím tái hoặc cố thở nhưng yếu ớt

+ Nhịp chậm, loạn nhịp hoặc tụt huyết áp

+ Kiệt sức, lú lẫn, hôn mê

+ PEF dưới 33% dự đoán

+ Bão hòa oxy (SaO 2 ) <92%, PaO 2 <60 mmHg , PaCO 2 34–45 mmHg hoặc tăng PaCO 2 (sắp tử vong).

XƯ TRÍ

1. Thở oxy liều cao 40–60% qua mask. Duy trì sp02 trên 94%.

2. salbutamol 5 mg khí dung cùng oxy, pha loãng với 3 mL muối sinh lý

3. ipratropium (Atrovent™) 500 µg cùng với liều thứ 2 salbutamol 5 mg khí dung nếu không đáp ứng hoặc đây là cơn hen nặng.

4. Tiếp tục tiến hành

- prednisolone 50 mg uống hoặc hydrocortisone 200 mg IV nếu khó nuốt

- lặp lại liều salbutamol 5 mg khí dung mỗi 20 min trong giờ đầu, thậm chí tiếp tục khí dung nếu không cải thiện

- làm CTM, ure, điện giải đồ và đường máu. Bù dịch và kali nếu cần

5. chụp xq ngực chú ý tràn khí màng phổi, tràn khí trung thất hoặc nhiễm khuẩn nếu tình hình bệnh nhân không cải thiện

6. làm khí máu chỉ khi tình trạng bệnh nhân xấu đ- ABG thể hiện tình trạng bệnh nhân nặng khi:

- PaCO2 34–45 mmHg hoặc cao

- Thiếu oxy máu nặng, PaO 2 dưới 60 mmHg

- pH thấp

- kali thấp

7. gọi ICU hoặc gây mê nếu tình trạng bệnh nhân vẫn nặng

- magnesium 2 g (8 mmol) IV trong 20 min.

- dùng giãn phế quản đường tĩnh mạch có theo dõi ECG.

+ salbutamol 3–6 µg/kg IV trong 5 min, sau đó truyền 5 mg salbutamol trong 500 mL glucose 5%, ví dụ ban đầu dùng 10 µg/mL ở 10 µg/min (60 mL/h or 1.0 mL/min). chuẩn liều đáp ứng có thể tới 40–60 µg/min (240–360 mL/h)

+ IV salbutamol làm tăng nguy cơ hạ kali, loạn nhịp và toan lactic.

- Liên hệ ICU để cho vào khoa ngay lập tức

8. Trong khi đó phải duy trì PEF trên 50%.

9. Ngoài ra những bệnh nhân nhẹ hơn (PEF khoảng 75% dự đoán) hoặc vừa (PEF 50–75% dự đoán) sau cải thiện với prednisolon và khí dung đạt PEF khoảng 75% trong ít nhất 1- 2h:

- Cho ra viện và theo dõi trong vòng 2 ngày, có cho dùng salbutamol và steroid hít kèm thêm prednisolone 50 mg uống 1 lần trong ngày sau đó giảm liều dần trong 5 ngày.

- Nếu chưa yên tâm phải để theo dõi qua đêm